Ortodonti

Ortodonti çapraşık dişlerin düzeltilmesi, diş, çene ve yüzdeki uyumsuzlukların giderilmesi ile ilgilenen bir bilim dalıdır.

Dişler daha çıkarlarken ideal konumda yer almalarının önlemleri alınmalıdır. Bu, daha sonraki yıllarda yerinde çıkmamış dişleri tellerle düzeltmekten çok daha kolay ve kalıcıdır. Erken kontroller, diş dizilimini bozan etkenlere, yanlış alışkanlıklara müdahale açısından da önemlidir. Diş dizilimini bozan etkenler başta kalıtım olmak üzere, erken süt dişi kayıpları, yutkunma ve solunum fonksiyonlarındaki bozukluklar, parmak emme, dil itimi gibi olumsuz alışkanlıklar olabilir ki bu alışkanlıklarla mücadele, bir insanın göz kırpma refleksini kontrol edebilmesi, değiştirebilmesi kadar zordur. Bu mücadele çocuğun hayatını zehir etmeyecek basit protezlerle yapılır. Çocuğunuz yaklaşık olarak 7 yaşına gelince, bir ortodonti uzmanı tarafından böyle bir tedaviye ihtiyacının olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir.

Ortodontik Tedavi Nedir?

Ortodontik tedavide düzeltici aletler kullanılır ve bunlar da genellikle braketlerdir. Bu aletler düzensiz kapanışları ve dişleri düzeltmek, biçimsiz boşlukları kapatmak, diş ve dudakları uygun konumlarına getirmek için kullanılırlar.

Kapanış Bozuklukları:

Çapraşıklık ve dişlerin arasında boşlukların bulunması gibi düzensizlikler birçok kişide görülebilir. Birçok yetişkin kapanış bozukluğuna sahiptir. Kapanış bozuklukları çiğneme ve konuşmadaki zorluklar gibi fonksiyonel problemlerin yanında, kozmetik problemlere de neden olur.

Ortodontik tedavi ne kadar gereklidir?

Ortodontik tedavi yapılıp yapılmaması kişiye bağlıdır. Birçok kişi diş sıralarındaki düzensizlikler, çapraşıklıklar ve örtülü kapanışları ile yaşamaktadır. Ortodontik tedavi ile uzun dönemde diş sağlığı korunur ve görünüm iyileştirilir.

Ortodontik tedavinin yaşı nedir?

Çocukların 7 yaşından önce ortodontik açıdan muayene olması önerilmektedir. 7 yaşından sonra daimi dişler sürmeye başlar ve problem varsa ortaya çıkarılabilir. Tüm dişler ağızda görünmeden önce ortodontik tedaviye başlanırsa erken tedavinin avantajlarından yararlanılabilir. Çocuklar büyüme dönemindeyken, dişlerin düzgün sıralanabilmesi için gereken damak genişletilmesi ekspansiyon aletleri kullanılarak gerçekleştirilebilir. Bu tedavinin erken yaşlarda yapılması başarılı sonuçlar vermektedir.

Genellikle, büyümekte olan ve 13-19 yaşları arasındaki ergenlik döneminde ortodontik tedaviden yararlanılır. Bu periyotta daimi dişlerin çoğu sürer ve tedavi çok daha etkili olur.

Günümüzde, yetişkinlerde de ortodontik tedavi uygulanabilmektedir. Ancak yetişkinlerdeki tedaviler çok daha karmaşıktır ve varolan problem diş hekimliğinin birkaç dalından faydalanılarak çözümlenebilir.  Ortodontik tedavinin yetişkinlerde sınırlı olmasının nedeni büyümenin durmuş olmasıdır.

Dişler Arasındaki Boşlukların Ortodontik Tedavi ile Kapatılması

Dişler arasında bulunan boşluklara diastema adı verilmektedir. Çoğunlukla üst ön iki diş arasında görülür. Diş gelişimi sırasında diastemaların olması normaldir. Normal şartlarda daimi köpek dişi (kanin, göz dişi) sürdükten sonra dişler arasındaki bu boşluklar kapanır. Ancak bazen bu boşluklar kapanmaz.

Tedavi Sonrası Bakım

Braket ya da apareyler yerleştirildikten birkaç gün sonra rahatsızlık hissedilebilir. Ayarlamalar sırasında da bu rahatsızlık hissedilebilir. Sabit braketler ve bantlar kullanıldığı takdirde dil, dudak ve yanaklar irrite olabilir. Bu rahatsızlık hissi genellikle azdır ve ağrı kesici ilaçlar ile kontrol altına alınabilir. Başlangıçta ağzın bazı bölümlerinde irritasyonlar olabilir ancak bir hafta içerisinde kaybolur. Ortodontistinizin vereceği özel yumuşak bir mumun braketler ve teller üzerine yerleştirilmesi ile bu irritasyonlar ortadan kalkar.

Ortodontik bozuklukların olası nedenleri nelerdir?

1. Koruyucu hekimliğin hastalara sunduğu olanaklardan yararlanılmamış olabilir; mesela süt dişlerindeki çürükler "nasıl olsa değişecek" mantığıyla tedavi edilmemiş, zamanından önce dişler çekilmiş, flourlama ve fissür koruyucu uygulamaları gözardı edilmiş olabilir.
2. Genetik faktörler: Özellikle iskeletsel bozukluğu olan bireylerde soy geçmişte benzer bir anomalinin olup olmadığı önemlidir. Kalıtımsal diş eksiklikleri, dar üst çene, çapraşıklık problemleri de kalıtımsal olarak çocuğa geçebilmektedir. Bu durumda ortodontik sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olmaktadır. Yapılması gereken ise; çocuğu süt dişlenme döneminden başlayarak düzenli diş hekimi kontrolüne götürmektir.
3. Kulak-burun-boğaz problemleri: (Bademcik iltihabı, burun ve geniz eti varlığı; sürekli ağzı solunumu gibi) çene kemiklerinin şekillenmesinde engel oluşturabilir ve diş sürme bozuklukları yaratabilirler.
4. Kötü alışkanlıklar: Parmak emme, uzun süre yalancı emzik veya biberon kullanma, dil emme, dudak emme, kalem ısırma gibi kötü alışkanlıklar da diş ve çene yapılarında ortodontik bozukluklara neden olabilmektedir.

Ortodontik Cerrahi

Ortodonti;diş çapraşıklığı, çene ilişkilerindeki uyumsuzluk veya her ikisinin sonucu olarak ortaya çıkan malokluzyonların (hatalı kapanış) tedavisi ile ilgilenen diş hekimliği uzmanlık dalıdır. Ortodontik tedavi, sadece dişlerin yerinin düzeltilmesine odaklanabilir veya yüzün büyümesinin kontrolüyle ilgilenebilir. Bu durumda daha ziyade “dentofasiyal ortopedi” olarak tanımlanır.

Alt çene ile üst çenenin birbirine ve yüze göre uyumsuzluğu hastalarda hem estetik hem de çiğneme, konuşma, uyku gibi fonksiyonlarda rahatsızlıklara yol açmaktadır.

Ortognati kelimesi yunanca orto (düz) ve gnati (çene) kelimelerinden gelmekte olup düzgün çene anlamına gelmektedir. Ortognatik cerrahi terim olarak bazen ortodontik cerrahi diye yanlış ifade edilebilmektedir. Ortognatik cerrahi, bozuk olan çenelerin ilişkisinin cerrahi operasyonla düzeltilmesi işlemidir. Ortognatik cerrahi operasyon bir plastik cerrahi uzmanı veya maksillofasiyal cerrah tarafından yapılmaktadır.

Ortognatik cerrahi vakalarında ortodontist ve cerrahın ekip çalışması gerekir. İlk aşamada ortodontist ortodontik tedaviyle hastanın alt ve üst çenesi arasındaki koordinasyonu sağlar. Eğer hasta ortodontik tedavi görmeden ameliyat edilmeye kalkışılırsa, ameliyat sonrası ideal okluzyon (alt ve üst dişlerin kapanışı) sağlanamayacağı için etkili bir çiğneme, ısırma olamaz ve ayrıca hastada eklem problemlerine sebep olunur.

Hangi durumlarda ortognatik cerrahiye ihtiyaç olur?

• Alt çenenin ileride olması
• Alt çenenin geride olması
• Üst çenenin ileride olması
• Üst çenenin geride olması
• Yüzde asimetri
• Üst çene dişlerinin aşırı görünmesi

Ortognatik cerrahi hangi yaşta yapılabilir?

Kız - Erkek 18 yaşını tamamlamış olması gerekir.

Tedavi hangi aşamaları içermektedir?

Klinik muayene: İlk muayenede detaylı bir genel değerlendirme yapılır. Hastadan röntgen filmleri alınır, fotoğraflar çekilir, alçı modelleri ve çeşitli yüz ölçümleri alınır. Bunu medikal bir değerlendirme takip eder. Burada, cerrahiye veya genel anesteziye engel herhangi bir durum olup olmadığı değerlendirilir.

Cerrahi öncesi ortodontik tedavi:Ortodontist alt ve üst arklardaki seviyelemeleri yaparak arklararası koordinasyonu sağlar. Bu yaklaşık olarak 10-18 ay arası sürer. Bu süre sonunda hastanın ağız içi kayıtları artikülatöre taşınarak model cerrahisi yapılır. Ve ameliyat öncesi hangi çenenin ne miktarda hangi yönde hareket ettirileceği milimetrik olarak tespit edilir.

Cerrahi operasyon:Plastik cerrah tarafından operasyon gerçekleştirilir. Operasyon sonrası yaklaşık 5-7 gün hastanede kalınır. Daha sonra hasta taburcu edilir.

Cerrahi sonrası ortodontik tedavi:Cerrahi sonrası 1-3 ay içinde hastanın braketleri çıkartılarak tedavi bitirilir.